Als elke honderdste van een seconde telt: afknippen dat lange haar of niet?

Sneller zwemmen door een simpele aanpassing. Het kan, vooral als je lang haar hebt. Alja Huibers, embedded scientist bij InnoSportLab de Tongelreep (ISLT) zocht het uit en heeft twee tips die ze graag met je deelt.  

“Wel een klein voorbehoud. Het mooiste zou zijn om mijn tips praktisch te onderzoeken in het zwembad, dat is niet gebeurd. Ik baseer mijn bevindingen op wetenschappelijk onderzoek van anderen, beschikbare literatuur, online video’s en gesprekken met collega’s.

Knot hoog op het hoofd

Tijdens trainingen en wedstrijden vraag ik me vaak af hoeveel invloed de weerstand van het hoofd heeft op de eindtijd, en dan vooral bij de vrouwen. Regelmatig zie ik zwemmers met lange mooie haren, die als dikke knot verdwijnen onder de badmuts. De een brengt de knot hoog boven op het hoofd, de ander maakt de knot in de nek, weer een ander stopt de losse haren een voor een onder de badmuts. Grote variatie, maar wat is nou het meest ideale? Er is veel onderzoek gedaan naar het snelste zwempak en naar het type badmuts. Lycra of siliconen kan honderdsten of tienden van een seconde verschil uitmaken [1, 2]. Ik heb echter nog weinig gehoord over de invloed van de hoeveelheid haar onder de badmuts.

Dus ben ik de literatuur in gedoken. Helaas is geen enkel onderzoek te vinden over bovenstaande hersenspinsel: wat is het meest ideale om te doen met je lange haar om sneller te zijn? Ik las over wielrennen, specifiek de tijdrit. Want ik kon me herinneren dat er bijzondere helmen worden gebruikt, waarvan (bijna) alle helmen een ‘puntvormig aanhangsel’ in de nek hebben. Dit zorgt ervoor dat de luchtstroming soepel van het hoofd naar de rug loopt en dus niet in een ‘draaikolk’ vast komt te zitten in de kuil van de nek [3, 4, 5].

Deze ‘draaikolk’ is met computersimulaties ook onderzocht bij het zwemmen, gerelateerd aan de positie van het hoofd [6]. De positie van het hoofd tijdens de stroomlijn onderwater heeft zeker invloed op de snelheid en kan zelfs de (passieve) weerstand verminderen met 10 procent als je je hoofd tussen je armen houdt in plaats van dat je je hoofd licht op tilt [6, 7]. Als ik dit alles lees, dan denk ik dat de positie en de grootte van de knot zeker ook een effect hebben op de weerstand.

Van de literatuur naar de praktijk…

Mijn bevindingen deelde ik met Sander Schreven, hoofdonderzoeker bij ISLT met ruim 10 jaar ervaring in onderzoek om de prestaties van de olympische zwemmers te verbeteren. Sander vertelde me dat er in het verre verleden een mini-onderzoek is uitgevoerd over dit vraagstuk. Mannen die met zowel kortharige als langharige pruiken op gingen zwemmen. Dat moet er heel komisch uit hebben gezien! Blijkbaar was zwemmen met de pruik met kort haar zeker 0,10 seconde sneller dan met lang haar.

Dus uit bovenstaande bevindingen zouden mijn tips voor jullie zijn, vooral aan de zwemmers met lang haar:
– Positioneer je knot onder in je nek;
– Zorg dat je haar niet te lang is.

In extreme…

Bij mij komt een volgende vraag naar boven: Zou er ook een verschil zijn in weerstand tussen wel en geen knot? Zorgt de knot voor een betere stroming in de nek, of is een hoofd zonder knot beter? Durf jij het aan om voor de wetenschap je haren kort te knippen…? 😉 

Heb jij nou ook een vraag die je niet los kunt laten? Stel het ons! Wie weet hebben wij het antwoord liggen, of kunnen we het voor je uitzoeken!

1. Gatta, G., Cortesi, M., & Zamparo, P. (2015). Effect of swim cap surface roughness on passive drag. The Journal of Strength & Conditioning Research, 29(11), 3253-3259.
2. Marinho, D. A., Mantha, V. R., Rouboa, A. I., VilasBoas, J. P., Machado, L., Barbosa, T. M., & Silva, A. J. (2011). The effect of wearing a cap on the swimmer passive drag. In ISBS-Conference Proceedings Archive.
3. Alam, F., Chowdhury, H., & Moria, H. (2019). A review on aerodynamics and hydrodynamics in sports. Energy Procedia, 160, 798-805.
4. Lukes, R. A., Chin, S. B., & Haake, S. J. (2005). The understanding and development of cycling aerodynamics. Sports engineering, 8(2), 59-74.
5. Sidelko, S. (2007). Benchmark of aerodynamic cycling helmets using a refined wind tunnel test protocol for helmet drag research (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology).
6. Zaidi, H., Taiar, R., Fohanno, S., & Polidori, G. (2008). Analysis of the effect of swimmer’s head position on swimming performance using computational fluid dynamics. Journal of Biomechanics, 41(6), 1350-1358
7. Cortesi, M., & Gatta, G. (2015). Effect of The swimmer’s head position on passive drag. Journal of human kinetics, 49(1), 37-45.