Duiken naar lichtgevende led-tegels tegen watervrees

Onderwater zwemmen en oriënteren kan spannend zijn. Zeker voor een kind dat net leert zwemmen. Of voor een kind met een verstandelijke beperking, voor wie zwemmen vaak toch al meer tijd kost om onder de knie te krijgen. De lichtgevende led-tegels die het InnoSportLab de Tongelreep (ISLT) ontwikkelde, brengen daar verandering in. Zo blijkt uit het afstudeeronderzoek van Jorn Beurskens, vierdejaarsstudent Sportkunde aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN).

Jorn ging verder met het onderzoek waar Anna Dingenouts‘ afstudeeropdracht eindigde. Zij stelde een plan op hoe de tegels in de zwemles te gebruiken. Vanwege corona kon Anna niet in een zwemles daadwerkelijk onderzoeken hoe de reactie van de kinderen op die tegels is. Om die reactie heeft Jorn wel kunnen vragen.

“Ik heb eerst contacten gelegd met verschillende zwemscholen en organisaties voor mensen met een verstandelijke beperking”, zegt Jorn. Hij stelde een enquête op. Waarin hij instructeurs en bewegingsagogen bevroeg of zij de tegels als waardevol zien voor een zwemles. Op die enquête kwamen veertig reacties, gaat Jorn verder. Sommige zweminstructeurs en ook bewegingsagogen reageerden zo enthousiast, dat “zij de led-tegels dan ook in de praktijk wilden testen”. Dus maakte Jorn afspraken om met de tegels langs te gaan.

“Gelukkig had ik net voor de zwemscholen in november voor twee weken dicht gingen, al afspraken gemaakt. Die kon ik verzetten naar direct na de twee weken sluiting.” Hij ging twee keer naar Stichting Koprol in Nijmegen en een keer naar Stichting Bijzonder in Beweging in Gennep & Echt. Ook bezocht hij twee zwemscholen: Zwemschool de Hoefsevonder, in Berlicum en Zwemschool Sandra, in Den Bosch. Ook interviewde hij de bewegingsagogen en zweminstructeurs als verdieping op de resultaten uit de enquête.

Omdat de tegels nog een prototype zijn, verzamelt Jorn zoveel mogelijk feedback. Voor een verbeterde volgende versie, legt hij uit. Zijn onderzoek moet hij nog verwerken in een eindrapport. Dat rapport rondt de student in februari af. Wel kan hij al zeggen dat de kinderen “echt super enthousiast reageren”. “Kinderen zijn gewend om te gamen. Met die tegels kun je verschillende leuke spelletjes doen. Volgens de instructeurs is het echt een innovatie van deze tijd.”

De led-tegels zijn onderdeel van het grote project ‘Onbeperkt Zwemmen’. Dat project heeft als doel kinderen met een verstandelijke beperking zoveel mogelijk te laten zwemmen. “Het is mooi om te zien dat kinderen, die erg veel moeite hebben met onderwater zwemmen, toch onderwater gaan. Onderwater kijken vinden ze lastig, maar het lichtgevende figuurtje daagt ze uit. Je kunt van een afstand niet goed zien wat de afbeelding is, daarvoor moet je echt naar de tegel toe zwemmen.”

Ook ontdekte Jorn dat de tegels andere aspecten stimuleren. Zoals samenwerken, “die sociale interactie die ze hebben om samen bijvoorbeeld van de tegels een puzzel te maken.” Zwemmen is voor deze kinderen een van de populairste sporten, zo blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut, wat zij deed in opdracht van “Grenzeloos Actief” en cijfers van de KNZB en Uniek Sporten. Volgens Jorn zijn deze tegels zeker van waarde om de zwemles leuker te maken. “En als de zwemles over is, dat de kinderen blijven zwemmen.” 

Voor het zover is moet er eerst een volgende versie komen. Net zoals Anna heeft Jorn ook verschillende verbeterpunten. Die verwerkt hij in zijn rapport. Daar kan dan weer iemand anders mee aan de slag. Wat Jorn na zijn afstuderen gaat doen, weet hij nog niet. “Wat ik wel weet is dat ik veel affiniteit heb met de doelgroep kinderen met een verstandelijke beperking. En wie weet kan ik verder met de ontwikkeling van de LED-tegels.”

Het onderzoek van Jorn is voor Alja Huibers, embedded scientist bij ISLT en projectleider ‘Onbeperkt Zwemmen’, een bevestiging om de LED-tegels verder te ontwikkelen. “Zelfs zonder ze gezien of gebruikt te hebben, krijgen we enthousiaste reacties van zweminstructeurs. Omdat het bijdraagt aan vernieuwing in de zwemles en het zo effectief is tegen watervrees.” 

Daarom gaat het ISLT verder met een marktonderzoek. Alja: “Wie zijn er daadwerkelijk geïnteresseerd, hoe moet het spel eruit zien en hoeveel heeft een zwemschool ervoor over?” Ook komt er een onderzoek of het haalbaar is voor ISLT om de tegels op de markt te brengen en welke partijen het product zouden kunnen produceren.

Alja: “Anna en Jorn hebben mooi voorwerk gedaan. Het belooft een verbetering voor de zwemles te worden. Dit kunnen we gewoonweg niet op de plank laten liggen.”

‘Onbeperkt zwemmen’ wordt mede mogelijk gemaakt door Agis Innovatiefonds en met een solidariteitsbijdrage van de gemeenschappelijke religieuzen in Nederland via KNR-projecten in Nederland (PIN). De tegels zijn ook onderdeel van het project Vitality Living  Lab, waarin 16 partijen werken aan een vitalere samenleving.